Chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na nowelizację Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 710 z późn. zm., dalej jako „Ustawa o VAT”), która weszła w życie 1 stycznia 2017 r. i ma zastosowanie do usług budowlanych.

Ustawa wprowadza tzw.mechanizm odwrotnego obciążeniadla usług budowlanych.

Ustawa przewiduje następujące warunki objęcia robót budowlanych odwrotnym obciążeniem (art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT):

1) świadczona jest usługa wymieniona w poz. 2–48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT (załącznik ten został dodany w wyniku nowelizacji ustawy o VAT od 1 stycznia 2017 r.),

2) świadczącym usługę jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT (czyli podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu VAT), u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT (czyli w ramach tzw. zwolnienia podmiotowego),

3) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,

4) usługodawca świadczy usługę jako podwykonawca.

WARUNEK I – Świadczona usługa jest objęta poz. 2-48 załącznika nr 14 ustawy o VAT.

Pozycje od 2 do 48 wskazanego załącznika obejmują wszystkie usługi klasyfikowane jako roboty budowlane. W związku z tym mechanizm odwrotnego obciążenia w budownictwie dotyczywszystkich robót budowlanych.

WARUNEK II- Usługa budowlana jest świadczona przez czynnego podatnika VAT

Ustawa wymaga, aby świadczący usługę był czynnym podatnikiem VAT, tj. podatnikiem, którego nie dotyczą tzw. zwolnienia podmiotowe. Zgodnie z art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT zwolnienia podmiotowe dotyczą następujących sytuacji:

● sprzedaży dokonywanej przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł, oraz

● sprzedaży dokonywanej przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekracza, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, 200 000 zł

WARUNEK III – Usługa świadczona jest na rzecz czynnego podatnika VAT

Kolejnym warunkiem narzuconym przez ustawę jest ten, który wymaga by usługobiorca był czynnym podatnikiem VAT.

Jednak jeżeli usługobiorcą jest:

1) podmiot niebędący podatnikiem (w szczególności osoba prywatna),

2) podatnik niezarejestrowany,

3) podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT zwolniony, - mechanizm odwrotnego obciążenia NIE MA ZASTOSOWANIA.

WARUNEK IV – Usługodawca świadczy usługę jako podwykonawca

Do zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia w budownictwie ustawa wymaga także, abyusługodawca świadczył usługi jako podwykonawca. W innym przypadku tj. kiedy usługodawca nie wykonuje usługi jako podwykonawca mechanizm nie może zostać zastosowany, co oznacza, że VAT od wykonanej usługi rozliczać będzie usługodawca a nie nabywca tej usługi.

Wszystkie powyższe warunki muszą być spełnione łącznie.

MECHANIZM ODWROTNEGO OBCIĄŻENIA W BUDOWNICTWIE - OBOWIĄZKI PODATNIKÓW

Obowiązki związane ze stosowaniem mechanizmu odwrotnego obciążenia dotyczą zarówno usługodawców (działających jako podwykonawcy) jak i usługobiorców.

Jak wynika z art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) w zw. z art. 19a ust. 7 i 8 oraz z art. 106i ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT  obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług stanowiących roboty budowlane, dla których podatnikiem jest nabywca powstaje:

1) z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty przez podwykonawcę – w zakresie, w jakim następuje przed wystawieniem faktury oraz wykonaniem usługi,

2) z chwilą wystawienia faktury – w zakresie, w jakim wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy na skutek otrzymania zapłaty przez podwykonawcę i nie minął 30 dzień, licząc od dnia wykonania usługi,

3) 30 dnia, licząc od dnia wykonania usługi – w zakresie, w jakim wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy na skutek otrzymania zapłaty lub wystawienia faktury.

a)   OBOWIĄZKI CIĄŻĄCE NA USŁUGODAWCY

1.    Obowiązek udokumentowania świadczonej usługi fakturą VAT BEZ UWIDACZNIANIA danych dot. stawki i kwoty VAT(art. 106e ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT). W praktyce stosuje się rozwiązanie polegające na wpisaniu w miejscu stawki/kwoty VAT symbol „OO” – skrót od słów odwrotne obciążenie. Co ważne, w treści faktury musi pojawić się także wyrażenie „odwrotne obciążenie” (art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT).

2.    Obowiązek uwzględniania faktur w ewidencji VAT.

3.   Obowiązek uwzględniania faktur w deklaracjach VAT-7/VAT-7K za okres rozliczeniowy powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia usług, które dokumentują. Należy zwrócić uwagę, iż deklaracje dokumentujące rozliczenie za styczeń 2017 (a także każdy kolejny okres) będą składane wyłącznie w formie elektronicznej.

4.    Obowiązek wykazania wyżej opisanych usług w informacji podsumowującej VAT-27(art. 101a ust. 1 ustawy o VAT).

Informacje podsumowujące składane są zawsze za okresy miesięczne, a od 1 stycznia 2017 r. wyłącznie w formie elektronicznej.

b)   OBOWIĄZKI CIĄŻĄCE NA USŁUGOBIORCY

1.    Obowiązek wykazania zakupionych usług w ewidencji VAT, z kwotą VAT wyliczoną zgodnie ze właściwą dla usługi stawką tj:

1a.    Stawka 8%- dla usług, które będą składać się na remont, modernizację, termomodernizację lub przebudowę obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym (na podstawie art. 41 ust. 12 w zw. z art. 41 ust. 2 w zw. z art. 146a pkt 2 ustawy o VAT)

1b.    Stawka 23%- w pozostałym zakresie.

2.    Obowiązek wykazania nabytych usług (wraz z kwotą VAT) w deklaracji VAT-7/VAT-7K składanych za okresy rozliczeniowe powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia nabytych usług – w poz. 34 i 35. Należy wskazać, iż również w przypadku usługobiorców deklaracje te od 1 stycznia 2017 r. mogą być składane tylko elektronicznie.

STOSOWANIE NOWYCH PRZEPISÓW

Zgodnie z treścią art. Z art. 5 ustawy nowelizującej z 1 grudnia 2016 r.wynika, że art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT w obecnym brzmieniu (wprowadzającym odwrotne obciążenie w budownictwie) stosuje się do usług, które zostały wykonane od 1 stycznia 2017 r.

W związku z powyższym omawiane rozwiązanie nie ma zastosowania do usług- robót budowlanych, które zostały wykonane do końca 2016 r. – nawet w przypadku gdy obowiązek podatkowy powstał/powstanie w 2017 r.